Tofauti Kati ya Akili ya Fahamu na Akili ya Nafsi (Fahamu ya Ndani)

Tofauti Kuu – Akili ya Fahamu dhidi ya Akili ya Nafsi (Concious Mind vs Subconcious Mind

Maneno "akili ya fahamu" na "akili ya nafsi" hutumiwa kwa namna mbalimbali kuelezea hali ya akili katika taaluma ya saikolojia. Kutokana na sifa nyingi zinazofanana na kutofautiana kwa njia isiyo wazi, mara nyingi ni changamoto hata kwa wataalamu kutofautisha kati ya hizo mbili. Kulingana na nadharia, akili ya binadamu imegawanyika katika hali tatu: akili ya fahamu, akili ya nafsi (subconscious), na akili isiyo na fahamu (unconscious). Tafiti nyingi zimefanywa ili kutofautisha na kuchambua maneno haya kwa mujibu wa jinsi yanavyoelezea mitazamo ya binadamu na mienendo yake ya kitabia.

Tofauti kuu kati ya akili ya fahamu na ya nafsi iko katika kazi za msingi za binadamu na michakato ya kiakili:

Akili ya fahamu huhusika na kufikiri kwa mantiki na kufanya maamuzi ya kiakili.
Akili ya nafsi huhusika na vitendo vya hiari visivyodhibitiwa kwa urahisi (kama kupumua au mzunguko wa damu).

Watu wengi waliokomaa kiroho wameweza kuelewa misingi ya maneno haya mawili na kuboresha uwezo wa kuunganisha akili hizo kupitia mbinu za mazoezi ya akili, zinazojulikana kuongeza ubora wa maisha.

Katika makala hii, tutajadili:

Akili ya Fahamu ni nini? Kazi zake ni zipi?
Akili ya Nafsi ni nini? Kazi zake ni zipi?
Tofauti kati ya akili ya fahamu na akili ya nafsi – kazi mbalimbali za binadamu na michakato ya kiakili inayodhibitiwa na kila moja

Akili ya Fahamu – Ufafanuzi na Kazi

Akili ya fahamu hufafanuliwa kama sehemu ya akili inayohusika na kufikiri kwa mantiki, kuzingatia, kutoa hoja na kuchambua. Kwa mfano, mtu akiulizwa kuongeza moja na moja, akili ya fahamu ndiyo itakayofanya hesabu hiyo na kutoa jibu.

Pia inasimamia shughuli zetu za kila siku tunazozifanya kwa hiari. Inajulikana kama mlinzi wa akili ya binadamu, ikifuatilia na kuwasiliana na dunia ya nje na nafsi ya ndani kupitia hisia, mawazo, mazungumzo, picha, maandishi na matendo ya mwili.

Hata hivyo, tafiti za hivi karibuni zinaonyesha kuwa akili ya fahamu inategemea sana akili ya nafsi katika namna binadamu wanavyofanya kazi kwa ujumla.

Akili ya Nafsi – Ufafanuzi na Kazi

Akili ya nafsi ni sehemu ya akili inayohusika na vitendo vya hiari visivyodhibitiwa moja kwa moja na akili ya fahamu, pamoja na habari zote zinazopatikana katika maisha ya kila siku. Mfano ni kupumua, mzunguko wa damu, na mapigo ya moyo – vyote hivi vinaendeshwa na akili ya nafsi.

Iwapo mtu ataanza kuzingatia kupumua kwake na kujaribu kudhibiti mchakato huo, basi akili ya fahamu huanza kuchukua nafasi kwa muda, ingawa haiwezi kudhibiti mchakato huo kwa muda mrefu.

Aidha, hisia zetu zote huendeshwa na akili ya nafsi. Ndiyo maana tunahisi huzuni, hofu au wasiwasi hata kama hatukutaka kupitia hisia hizo – hutokea kama majibu ya hali mbalimbali.

Akili ya nafsi pia hutumika kama hifadhi ya imani za mtu, mitazamo na kumbukumbu. Hii ndiyo sababu kauli za kujiamini (affirmations) mara nyingi hazina athari ya moja kwa moja kubadilisha imani ya mtu – kwa sababu zinatolewa kwa akili ya fahamu lakini huchujwa na akili ya nafsi.

Kwa hivyo, njia bora ya kubadilisha imani ni kushawishi akili ya fahamu kwa hoja, ili ipokee mantiki hiyo na kuihifadhi kwenye akili ya nafsi kama ukweli wa kimantiki.

Inafurahisha kwamba kumbukumbu zilizopo katika akili ya nafsi zinaweza kurudishwa kwa urahisi kwenye akili ya fahamu kupitia kichocheo mahususi au kikubwa.

Tofauti Kuu – Akili ya Fahamu dhidi ya Akili ya Nafsi

Kazi za Kibinadamu

Akili ya Fahamu: Inasimamia michakato ya kiakili na ya mantiki.
Akili ya Nafsi: Inasimamia zaidi kazi za mwili kama kupumua na mzunguko wa damu.

Mifano ya Kazi

Akili ya Fahamu: Kufanya maamuzi, kupanga mambo ya maisha, mkakati, mawasiliano, na ustadi wa kupanga.
Akili ya Nafsi: Kupumua, kumengenya chakula, kumbukumbu, hisia, imani, mitazamo na hisia za ndani (hisia za tumbo).

Habari Zinazopatikana

Akili ya Fahamu: Haitegemei habari zilizopo.
Akili ya Nafsi: Inategemea habari zilizohifadhiwa. Kwa mfano, mtu anaweza kutembea barabarani kuelekea nyumbani kwake huku akizungumza kwa simu bila kuhitaji kufikiria sana njia – kwa sababu akili ya nafsi imehifadhi ramani hiyo.

Michakato ya Akili

Akili ya Fahamu: Huhusiana na ufahamu wa matukio ya wakati uliopo – wa ndani (mfano: kupumua) na wa nje (mfano: upepo).
Akili ya Nafsi: Haina ufahamu wa moja kwa moja kuhusu hali za ndani wala za nje.